Cynk

Cynk to jeden z najważniejszych mikroelementów, bez którego nasz organizm nie jest w stanie właściwie funkcjonować. Mimo że zapotrzebowanie na ten składnik wynosi jedynie około 5 mg na dzień, to niewłaściwie zbilansowana dieta może powodować niedobór cynku. Warto więc sprawdzić, jakie są objawy niedoboru cynku i rozważyć jego suplementację, kiedy rozpoznasz, że może ci go brakować.

Cynk - co to jest?

Cynk to składnik mineralny zaliczany do mikroelementów. Szacuje się, że w organizmie występuje w ilości od 2 do 4 g, a aż 90 proc. tego składnika usytuowane jest w mięśniach oraz w kościach. Cynk w organizmie pełni szereg istotnych funkcji, a jego szczególne znaczenie wynika ze współtworzenia przeszło 2000 białek naszego ciała. Można go również znaleźć w ponad 400 enzymach biorących udział w regulacji procesów życiowych.

Właściwości cynku

Obecność cynku w organizmie ma dla niego istotne znaczenie. Zarówno niedobory, jak i nadmiar mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych. Warto więc zadbać o odpowiednio zbilansowaną dietę oraz suplementację dopasowaną do swoich potrzeb. Jaka jest rola cynku w organizmie człowieka?

• bezpośrednio lub pośrednio bierze udział w przemianie węglowodanów, tłuszczu i reguluje syntezę białek,
• jest składnikiem wielu białek, enzymów i hormonów,
• wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego,
• wpływa na wydzielanie i magazynowanie insuliny przez trzustkę oraz przedłuża jej działanie,
• reguluje stężenie witaminy A, wpływając pozytywnie na wzrok,
• bierze udział w mineralizacji kości,
• wspomaga gojenie ran i regenerację tkanek,
• reguluje pracę serca i ciśnienie tętnicze krwi,
• wpływa na zachowanie prawidłowej masy ciała,
• wpływa na stężenie cholesterolu i trójglicerydów we krwi - wspomaga leczenie chorób układu krążenia,
• wpływa na prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych,
• łagodzi podrażnienia skóry,
• wpływa na potencję i poziom testosteronu, a także ilość i jakość spermy.

Dawkowanie cynku

Wchłanianie cynku z pokarmu i suplementów diety wpływa bezpośrednio na stężenie tego pierwiastka w organizmie. Zanim zdecydujesz się na suplementację, sprawdź poziom cynku we krwi, aby uniknąć jego nadmiaru.

Zapotrzebowanie na cynk uzależnione jest od płci, wieku oraz stanu fizjologicznego. Zgodnie z Normami Żywienia dla populacji Polski z 2020 roku RDA, czyli zalecane dzienne spożycie dla tego mikroelementu prezentuje się następująco:

• dzieci w wieku 1-3 lat: 3 mg na dobę,
• dzieci w wieku 4-9 lat: 5 mg na dobę,
• dziewczęta i kobiety: 8-9 mg na dobę,
• kobiety w ciąży: 11-12 mg na dobę,
• kobiety karmiące piersią: 12-13 mg na dobę,
• chłopcy i mężczyźni: 8-11 mg na dobę.

Z kolei zdaniem WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) średnie zapotrzebowanie na cynk wynosi około 10 mg dziennie. Jako górną, dopuszczalną dawkę spożycia cynku organizacja wyznaczyła wartość 40 mg.

Niedobór i przedawkowanie cynku

Niedobór cynku może powodować wiele poważnych dolegliwości, wśród których znajdują się:

• zahamowanie wzrostu,
• zaburzone działanie układu immunologicznego - spadek odporności,
• opóźnienie dojrzewania płciowego,
• wtórna niedoczynność tarczycy,
• zaburzenia węchu i smaku,
• upośledzenie funkcji poznawczych,
• autyzm.

Na niedobór cynku narażone są w szczególności niemowlęta i dzieci, u których mogą pojawić się:

• łuszczycopodobne zmiany skórne,
• biegunki,
• utrata apetytu,
• wypadanie włosów,
• zahamowanie wzrostu,
• opóźnienie rozwoju,
• hipogonadyzm.

Przy niedoborze cynku u dorosłych mogą natomiast pojawić się:

• zmiany rumieniowe skóry,
• utrudnione gojenie ran,
• wypadanie włosów,
• zaburzenia smaku i węchu,
• kurza ślepota.

Ze względu na swoje złożone działanie, niedobory cynku są także kojarzone ze zwiększoną umieralnością z powodu choroby wieńcowej (zwłaszcza u mężczyzn), a także ze zwiększonym ryzykiem pojawienia się chorób psychicznych jak depresja i zaburzenia lękowe oraz cukrzycy typu 2.

Objawy nadmiaru cynku również mogą być niepokojące, jednak pierwiastek pochodzący z prawidłowo zbilansowanej diety rzadko przyjmowany jest w nadmiernej ilości. Problemem mogą być natomiast preparaty cynku przyjmowane bez wcześniejszych badań krwi oraz zaleceń lekarza. Długotrwałe przyjmowanie wysokich dawek cynku, przekraczających zalecane spożycie oraz zwiększone jego wchłanianie w organizmie mogą powodować:

• zaburzoną odporność organizmu,
• zmniejszenie stężenia cholesterolu frakcji HDL,
• zmniejszenie zawartości miedzi w organizmie.

Dodatkowo przypuszcza się, że cynk przyjmowany w nadmiarze może przyczyniać się do powstawania choroby Alzheimera. Na ostre przedawkowanie i zatrucie cynkiem wskazują objawy:

• ból żołądka,
• nudności,
• utrata apetytu,
• biegunka,
• ból głowy.

Nie są one jednak typowe dla przedawkowania tego składnika.

Występowanie cynku

Cynk można znaleźć w wielu produktach spożywczych, a na szczególną uwagę zasługują produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso, wątróbka, sery podpuszczkowe oraz jaja. Pierwiastek z tych źródeł jest łatwiej przyswajalny w porównaniu z produktami roślinnymi. Cynk w większej ilości można znaleźć także w ciemnym pieczywie oraz kaszy gryczanej.

Szacuje się, że wchłanianie z diety cynku wynosi od 20 do 40 proc. Lepsze przyswajanie przez organizm ma miejsce w przypadku niedoborów tego pierwiastka. Dodatkowo przyswajalność cynku mogą zwiększać niektóre aminokwasy oraz kwas cytrynowy.

Cynk - przeciwwskazania

Poziom cynku w organizmie uzależniony jest od diety i suplementacji. Produktów spożywczych bogatych w ten składnik oraz preparatów nie należy stosować w połączeniu z fitynianami, szczawianami i błonnikiem pokarmowym, które zmniejszają jego przyswajalność. Sytuacja podobnie prezentuje się w przypadku miedzi, wapnia, żelaza niehemowego (ze źródeł roślinnych) oraz alkoholu.

Jednocześnie warto pamiętać, że przyjmowanie cynku może zwiększać wydalanie miedzi z organizmu, dlatego warto zadbać o jej uzupełnianie wraz z dietą i suplementacją. Ze względu na ograniczone wchłanianie, cynku nie należy stosować z niektórymi lekami jak tetracykliny, kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, indometacyny, diuretyki tiazydowe, środki chelatujące oraz kortykosteroidy.

Z czym łączyć cynk?

Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu cynk można łączyć z tzw. składnikami synergistycznymi, wśród których znajdują się: potas, magnez, fosfor, mangan, witamina B6 oraz witamina A. W naszej ofercie znajdziesz zarówno preparaty zawierające sam cynk, jak i preparaty multiwitaminowe zawierające wiele związków istotnych z punktu widzenia zdrowia. Postaw na preparat dopasowany do swoich indywidualnych potrzeb.

Szeroki wybór suplementów z cynkiem w Vitashop

Cynk to jeden z najważniejszych mikroelementów, którego nie może zabraknąć w codziennej diecie. Na szczęście jego niedobór możesz uzupełnić wraz z preparatami dostępnymi w Vitashop. Znajdziesz tutaj suplementy o zróżnicowanej zawartości tego składnika, dzięki czemu łatwiej będzie Ci dobrać skład dopasowany do swojego zapotrzebowania i trybu życia. Wygodne w codziennym stosowaniu tabletki i kapsułki sprawiają, że pokarmowe źródła cynku łatwo uzupełnisz za pomocą suplementacji. Sprawdź naszą ofertę i nie pozwól, aby skutki niedoboru cynku negatywnie wpłynęły na Twoje zdrowie!

Źródła:

• Gapys B., Raszeja-Specht A., Bielarczyk H., Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu, Diagn. Lab., 2014, 50, 1, 45–52
• Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020, s. 286-289